Źródła konfliktów czyli skąd się biorą konflikty i czy można im zapobiegać?

Na czym polega konflikt?

Na pewno znasz przeróżne słowa określające konflikt takie jak spór, dyskusja, konfrontacja, sprzeczka czy kłótnia. Każde z nich wskazuje na brak porozumienia: ktoś wyraża żądanie, której druga strona nie akceptuje i następnie próbuje ją przekonać do zmiany zdania. Istnieje wiele definicji konfliktu, ale najczęściej określa się go jako występowanie sprzecznych lub konkurencyjnych interesów. Słowo  konflikt pochodzi od łacińskiego słowa conflictus, które w dosłownym tłumaczeniu oznacza zderzenie. W danym momencie zderzają się dwie różne: koncepcje, potrzeby, postawy, pomysły, poglądy,  przekonania, interesy, cele, wartości etc., czy po prostu postrzeganie rzeczywistości. Możesz się łatwo domyślić, że ta różnica nie   jest przez strony akceptowana i wtedy właśnie dochodzi do kolizji.

Pozytywne i negatywne skutki konfliktów

Chciałabym podkreślić, że konflikt jest zjawiskiem naturalnym i całkowite wyeliminowanie konfliktów z życia jest nie tylko niemożliwe, ale i niepożądane. Brak występowania konfliktów między ludźmi może wskazywać na to, że pomiędzy nimi nie ma prawdziwej więzi albo konflikty ukrywane są pod pozorem poprawnych relacji. A zatem jeśli niedawno z kimś o czymś dyskutowałeś, to dobrze świadczy o Waszej relacji! 🙂 Co ciekawe, niektóre z nieporozumień mogą być naprawdę bardzo przydatne, gdyż efektem takich konstruktywnych dyskusji są nowe pomysły czy nowe decyzje, które prowadzą do poprawy sytuacji wszystkich stron sporu. Jest to niezwykle korzystne np. podczas pracy w zespole, gdy odmienne zdania współpracowników mogą umożliwić usprawnienie działania grupy, a tym samym polepszenie wyniku ich pracy. Dlatego też ogromnie ważne jest umiejętne postępowanie w sytuacji spornej, tak, żeby doprowadzić do wystąpienia jedynie pozytywnych, a nie negatywnych, efektów konfliktu. Do tych drugich należy m.in. stres, pogorszenie lub nawet zerwanie relacji, utrata zaufania, spadek wydajności pracy etc.

Skąd się biorą konflikty?

Konflikt ma swoje źródło w niezaspokojonej potrzebie, niespełnionym interesie czy nieosiągniętym celu jednej lub wielu stron. Spór może zaistnieć na przykład wtedy, gdy jedna strona potrzebuje czegoś, czego nie posiada, a czego druga strona nie chce lub nie może jej dać. Na pewno znasz wiele takich przypadków. Tak naprawdę wystąpienie realnych problemów nie jest konieczne do powstania konfliktu, a często się zdarza, że samo przekonanie jednej ze stron o nieprzychylnym nastawieniu drugiej strony wystarcza do powstania sytuacji konfliktowej.

Czynniki sprzyjające powstaniu sporu

Wiele razy zastanawiałam się nad tym, co sprawia, że konflikt powstaje, bo przecież spory nie biorą się znikąd. Nie ulega wątpliwości, że przejście od niezaspokojonej potrzeby do konfliktu wymaga też dodatkowego czynnika, który by wywołał spór – swoistego katalizatora. Przykłady takich czynników sprzyjających powstaniu konfliktu możesz zobaczyć poniżej.

Czynniki historyczne:

• historia wcześniejszych konfliktów
• nierozwiązane problemy z przeszłości
• niewprowadzenie w życie wcześniejszych ustaleń 

Czynniki partycypacyjne:

• brak dostępu do podejmowania decyzji
• wyłączenie z procesu decyzyjnego
• niesprawiedliwe traktowanie
• brak odpowiedzialności i przejrzystości

Czynniki przywódcze:

• nieodpowiednie kierownictwo
• monopol/centralizacja władzy
• korupcja, nepotyzm

Czynniki ekonomiczne:

• nierówna dystrybucja dóbr
• bieda, brak perspektyw
• niedobór zasobów
• brak pracy
• niewłaściwe zarządzanie finansami 

Czynniki kulturowe:

• brak szacunku dla innych kultur, brak tolerancji
• marginalizacja lub wykluczenie ze względu na kulturę, język czy wiarę
• dyskryminacja

Czynniki wynikające z samego procesu konfliktu:

• brak zaufania
• konkurencyjne priorytety, sprzeczne interesy
• niezrozumienie celów drugiej strony
• stereotypizacja
• poczucie niesprawiedliwości
• użycie siły powoduje użycie siły
• chęć zemsty, odwetu

Czynniki zewnętrzne:

• ingerencja osób trzecich
• zewnętrzne wsparcie dla stron konfliktu

Czynniki instytucjonalne:

• brak funkcjonujących mechanizmów rozwiązywania konfliktów
• stosowanie podwójnych standardów
• niewłaściwa implementacja rozwiązań konfliktów

Czy można zapobiegać konfliktom?

Sam fakt wystąpienia nieporozumienia nie jest zły, dopiero prowadzenie sporu w sposób, który prowadzi do wzajemnej wrogości i zerwania relacji ma niepożądany charakter. Myślę, że nie należy dążyć do eliminacji konfliktów w ogóle, ale do minimalizowania ich negatywnych konsekwencji przy jednoczesnym maksymalnym wykorzystaniu tych pozytywnych. Kluczem do zapobiegania wrogim i wyniszczającym konfliktom jest poznanie ich źródeł oraz zrozumienie skąd pochodzą. Świadomość istnienia czynników sprzyjającym powstawaniu i eskalacji konfliktów oraz umiejętność ich zauważania i reagowania na nie, pozwala na uniknięcie sporów w życiu codziennym. Niestety nie sposób zweryfikować i policzyć ile konfliktów nie powstało i jak wielu negatywnym konsekwencjom udało się zapobiec dzięki użyciu odpowiednich metod (o których będę pisać w kolejnych postach). Nigdy nie dowiemy się, co mogłoby się wydarzyć, gdybyśmy podjęli inne decyzje i zachowali się inaczej. Nie ulega jednak wątpliwości, że stan porozumienia będzie trwał, jeśli potrzeby stron będą zaspokojone, interesy spełnione, a cele osiągnięte. 

***

Jeśli podobał Ci się ten post, a Ty nadal nie subskrybujesz mojego newslettera, to koniecznie się na niego zapisz (kliknij tu), by otrzymać wiadomości o kolejnych wpisach na blogu. Jeśli cenisz moją pracę, to bardzo Cię też proszę o mały wyraz wdzięczności jakim jest polubienie mojego bloga na Facebooku (kliknij tu). Będę Ci za to ogromnie wdzięczna! Bardzo mi zależy na tym, żeby jak najszerzej propagować ideę życia w zgodzie i pokazywać, że osiągnięcie porozumienia jest możliwe w każdej sytuacji. Dziękuję Ci, że przeczytałeś/aś ten artykuł i mam nadzieję, że był on dla Ciebie wartościowy!